Hoe typeer ik mezelf als psycholoog?
Jezelf beschrijven of typeren is altijd lastig. Ook voor een psycholoog. Maar omdat ik zelfkennis en zelfreflectie 'verkoop' en promoot zal ik er zelf ook aan moeten geloven om mezelf te beschrijven. Als inmiddels 50-jarige GZ-Psycholoog met bijna 30 jaar ervaring ben ik volgens mij te typeren als respectvol, veilig, moedgevend en verklarend.
Respectvol. Ik heb door de jaren heen geleerd hoe belangrijk het is om eerst met mijn hart naar mensen te luisteren zonder oordeel en zonder snelle conclusies. Voor mij is ieder mens de Held in zijn of haar eigen levensverhaal. In zijn of haar eigen wereld. Als psycholoog heb ik de eer heb om eerst te gast te zijn in andermans wereld. En als ik me als een respectvolle gast heb opgesteld, die rondgeleid wordt in de wereld van de ander, krijg ik na verloop van tijd meestal de eervolle positie van 'persoonlijk adviseur'. Mensen durven me dan steeds meer toe te vertrouwen en nemen mijn adviezen of gedachten heel serieus. Na tienduizenden therapiegesprekken beleef ik dat nog steeds (en zelfs steeds meer!) als een enorme grote eer. Een positie om heel zuinig op te zijn.
Als ik meen dat ik na een half uurtje luisteren al doorheb hoe iemand in elkaar zit of wat er ‘aan de hand’ is en me direct als adviseur ga opstellen, is dat misschien wel een teken van vakkundige domheid en respectloosheid. Wie denk ik dat ik ben om na even luisteren iemands strijd van jaren in een paar indrukwekkende maar weinig zeggende psychologische termen samen te vatten? Met een paar vragenlijsten en een beetje kennis van de DSM V is het een koud kunstje om een aantal passende diagnoses op papier te zetten (inmiddels dus al volledig geautomatiseerd). Prima om verzekeraars en beleidsmakers voor de GGZ tevreden te stellen, maar het heeft weinig te maken met het echte respect en begrip voor iemands strijd. Ik wil hier niet mee suggereren dat iedereen die diagnoses stelt dom of respectloos is. Maar het gaat om de houding waarmee je het doet.
Veilig. Het voelt een beetje vreemd om van mezelf te zeggen dat ik 'veilig' ben, maar ik weet dat het zo is. Zowel door wat ik terugkrijg van mensen als ook doordat ik het belangrijk vind. Ik wil namelijk ook dat iedereen in mijn spreekkamer zich volkomen veilig voelt om te delen wat hij of zij wil delen maar ook om voor zichzelf te houden wat iemand graag voor zichzelf houdt. Want dat is pas echt veilig. Ik durf van mezelf te zeggen dat ik niks gek vind. Misschien ook wel omdat ik zelf ook een gevoelig mens ben die veel veiligheid nodig heeft om te kunnen praten. Ik heb geen moeite met mensen die in de eerste gesprekken weinig of niks kunnen zeggen, of die het heel moeilijk vinden om hun vertrouwen te geven. Ik geloof dat ik dat echt begrijp. Vertrouwen bouwen duurt jaren. Vertrouwen afbreken kun je in 5 seconden.
Moedgevend. Na duizenden therapie- en coachingsgesprekken met mijn medemensen is voor mij duidelijk geworden dat elk mens een kwetsbare kant heeft die aandacht en veiligheid nodig heeft, maar ook een sterke kant die bevestiging en bemoediging nodig heeft. Bij sommigen van ons is die kwetsbare kant dusdanig beschadigd en geïsoleerd geraakt dat wanhoop en doodswensen zijn ontstaan. Dan is ‘therapie’ in de meest respectvolle en medemenselijke vorm nodig. Ik aanvaard dat mensen zelf de moed helemaal kwijt kunnen zijn en even afhankelijk zijn van de moed van een ander. Op een of andere manier zie ik dwars door al die kwetsbaarheid juist altijd weer de dappere Held in iemands sterke kant. Ik heb ontdekt dat iemands 'alarmsysteem' (angstgevoelens) helemaal losstaat van iemands karakter.
Verklarend. Daarnaast heb ik gemerkt dat mensen ondanks (of door?) alle informatie van internet de diverse en tegenstrijdige krachten in hun psyche vaak erg ingewikkeld vinden. Ze hebben behoefte aan een heldere, overtuigende uitleg daarover. Wat gebeurt er in mij? Waarom heb ik deze gevoelens? Waarom voel ik me zo alleen en onbegrepen? Waarom krijg ik mijn angsten niet onder controle? Ik heb van mijn cliënten en van mijn eigen zoektochten in het leven zoveel mogen leren over eenzaamheid, verbondenheid, emoties, verlangens, verdriet, strijd, vriendschap, angsten, trauma’s, zelfbeeld, karakters en nog veel meer. Het heeft ertoe geleid dat ik steeds beter in staat ben om samen met hen alle verwarrende psychische verschijnselen te ontrafelen. Daardoor worden ze begrijpelijk en hanteerbaar. Onze psyche blijft iets mysterieus, maar toch heb ik mede dankzij ontdekkingen van vele andere psychologische ontdekkingsreizigers principes mogen ontdekken die redelijk universeel toepasbaar lijken te zijn.
Respectvol. Ik heb door de jaren heen geleerd hoe belangrijk het is om eerst met mijn hart naar mensen te luisteren zonder oordeel en zonder snelle conclusies. Voor mij is ieder mens de Held in zijn of haar eigen levensverhaal. In zijn of haar eigen wereld. Als psycholoog heb ik de eer heb om eerst te gast te zijn in andermans wereld. En als ik me als een respectvolle gast heb opgesteld, die rondgeleid wordt in de wereld van de ander, krijg ik na verloop van tijd meestal de eervolle positie van 'persoonlijk adviseur'. Mensen durven me dan steeds meer toe te vertrouwen en nemen mijn adviezen of gedachten heel serieus. Na tienduizenden therapiegesprekken beleef ik dat nog steeds (en zelfs steeds meer!) als een enorme grote eer. Een positie om heel zuinig op te zijn.
Als ik meen dat ik na een half uurtje luisteren al doorheb hoe iemand in elkaar zit of wat er ‘aan de hand’ is en me direct als adviseur ga opstellen, is dat misschien wel een teken van vakkundige domheid en respectloosheid. Wie denk ik dat ik ben om na even luisteren iemands strijd van jaren in een paar indrukwekkende maar weinig zeggende psychologische termen samen te vatten? Met een paar vragenlijsten en een beetje kennis van de DSM V is het een koud kunstje om een aantal passende diagnoses op papier te zetten (inmiddels dus al volledig geautomatiseerd). Prima om verzekeraars en beleidsmakers voor de GGZ tevreden te stellen, maar het heeft weinig te maken met het echte respect en begrip voor iemands strijd. Ik wil hier niet mee suggereren dat iedereen die diagnoses stelt dom of respectloos is. Maar het gaat om de houding waarmee je het doet.
Veilig. Het voelt een beetje vreemd om van mezelf te zeggen dat ik 'veilig' ben, maar ik weet dat het zo is. Zowel door wat ik terugkrijg van mensen als ook doordat ik het belangrijk vind. Ik wil namelijk ook dat iedereen in mijn spreekkamer zich volkomen veilig voelt om te delen wat hij of zij wil delen maar ook om voor zichzelf te houden wat iemand graag voor zichzelf houdt. Want dat is pas echt veilig. Ik durf van mezelf te zeggen dat ik niks gek vind. Misschien ook wel omdat ik zelf ook een gevoelig mens ben die veel veiligheid nodig heeft om te kunnen praten. Ik heb geen moeite met mensen die in de eerste gesprekken weinig of niks kunnen zeggen, of die het heel moeilijk vinden om hun vertrouwen te geven. Ik geloof dat ik dat echt begrijp. Vertrouwen bouwen duurt jaren. Vertrouwen afbreken kun je in 5 seconden.
Moedgevend. Na duizenden therapie- en coachingsgesprekken met mijn medemensen is voor mij duidelijk geworden dat elk mens een kwetsbare kant heeft die aandacht en veiligheid nodig heeft, maar ook een sterke kant die bevestiging en bemoediging nodig heeft. Bij sommigen van ons is die kwetsbare kant dusdanig beschadigd en geïsoleerd geraakt dat wanhoop en doodswensen zijn ontstaan. Dan is ‘therapie’ in de meest respectvolle en medemenselijke vorm nodig. Ik aanvaard dat mensen zelf de moed helemaal kwijt kunnen zijn en even afhankelijk zijn van de moed van een ander. Op een of andere manier zie ik dwars door al die kwetsbaarheid juist altijd weer de dappere Held in iemands sterke kant. Ik heb ontdekt dat iemands 'alarmsysteem' (angstgevoelens) helemaal losstaat van iemands karakter.
Verklarend. Daarnaast heb ik gemerkt dat mensen ondanks (of door?) alle informatie van internet de diverse en tegenstrijdige krachten in hun psyche vaak erg ingewikkeld vinden. Ze hebben behoefte aan een heldere, overtuigende uitleg daarover. Wat gebeurt er in mij? Waarom heb ik deze gevoelens? Waarom voel ik me zo alleen en onbegrepen? Waarom krijg ik mijn angsten niet onder controle? Ik heb van mijn cliënten en van mijn eigen zoektochten in het leven zoveel mogen leren over eenzaamheid, verbondenheid, emoties, verlangens, verdriet, strijd, vriendschap, angsten, trauma’s, zelfbeeld, karakters en nog veel meer. Het heeft ertoe geleid dat ik steeds beter in staat ben om samen met hen alle verwarrende psychische verschijnselen te ontrafelen. Daardoor worden ze begrijpelijk en hanteerbaar. Onze psyche blijft iets mysterieus, maar toch heb ik mede dankzij ontdekkingen van vele andere psychologische ontdekkingsreizigers principes mogen ontdekken die redelijk universeel toepasbaar lijken te zijn.
Mijn achtergrond
Het allereerste begin | 1981
Het eerste psychologische boek dat ik ooit las was 'De Geest en ons temperament' van de in 2016 overleden Tim LaHaye. Ik was toen dertien jaar en vond het fascinerend om te lezen over de vier verschillende temperamenten volgens het model van Hippocrates. Mijn eerste psychologische schrijfsel, een vrij opstel voor Nederlands in VWO2, ging hierover. De docent was zo verrast door de inhoud dat hij mijn opstel voorlas in de klas. Van mijn 13e tot mijn 17e was ik regelmatig te vinden op de afdeling 'Psychologie' van de Vlissingse openbare bibliotheek. Deze boeken hebben zeker mij zeker gestimuleerd om uiteindelijk Psychologie te gaan studeren.
Mijn start als hulpverlener | 1987
Op mijn negentiende ben ik begonnen als vrijwilliger bij de Telefonische Hulpdienst op een geheime locatie in het midden van het land. Daar werd ik voor het eerst geconfronteerd met de wanhoop van mensen die vanwege hun psychische lijden of eenzaamheid op het punt stonden uit het leven te stappen en midden in de nacht anoniem nog een laatste telefoontje deden. Om niet helemaal alleen te sterven. Ik ontdekte dat van alle gesprekstechnieken die we aangeleerd kregen er maar eentje echt werkte: eerlijke kwetsbaarheid. Deze mensen waren niet op zoek naar een methode, maar naar iemand die vanuit zijn hart verbinding probeerde te maken. Achteraf besef ik hoe zij mij als mens en hulpverlener gevormd hebben. Ik hoop dat velen van hen het hebben gered en nu in verbondenheid met minstens één ander persoon leven.
Klinische psychologie, studie en stage | 1987-1993
Tijdens mijn studie klinische psychologie in Utrecht heb ik mij gespecialiseerd in de diagnostiek en behandeling van mensen met depressie en PTSS. Ik heb een jaar stage gelopen in een multidisciplinair team van de RIAGG Almelo. Daar heb ik de taal van de diverse disciplines binnen de GGZ leren spreken. Meekijkend in de gesprekskamers zag ik dat de meest succesvolle therapeuten geen methoden toepasten maar een eigen authentieke stijl van hulpverlenen hadden ontwikkeld. Maar in de teamvergaderingen presenteerden ze deze wel in de gangbare termen van ‘evidence based’ of 'team-geaccepteerde' behandelmethodieken. Deze vaardigheid om je eigen hulpverlenersstijl in rapportages en vergaderingen te kunnen vertalen in veilige, algemeen geaccepteerde psychologische terminologie onderscheidt misschien de ‘blijvers’ in de GGZ wel van de hulpverleners die afhaken. Om alle eisen, regels, ontwikkelingen en veranderingen te overleven moet je dit kunnen: jezelf zijn en ‘jezelf zijn’ kunnen vertalen in een geaccepteerd model.
Directieve therapeut bij de RIAGG | 1994-1996
Na mijn studie heb ik anderhalf jaar als directief therapeut gewerkt bij de RIAGG Oost Gelderland waar ik cliënten met ongebruikelijke en lastig behandelbare problematiek onder mijn hoede kreeg. Mensen die vaak al diverse behandeltrajecten hadden doorlopen, maar zich tot dan toe niet echt geholpen voelden en nog steeds veel klachten hadden. Ik heb van hen geleerd hoe belangrijk het is niet in de eerste plaats als 'deskundige' te luisteren, maar als medemens. Ik moest leren om voor iedere cliënt een individueel psychologisch model te ontwikkelen. Daarbij maakte ik dankbaar gebruik van de bekende psychologische theorieën die de psychologie de afgelopen honderd jaar had opgeleverd.
Verslavingszorg De Hoop | 1996 - 1999
Daarna heb ik bijna vijf jaar in de verslavingszorg gewerkt op de polikliniek van Stichting De Hoop. Met twee psychologen waren we verantwoordelijk voor het opstellen van individuele behandelplannen en het evalueren en bijsturen van alle lopende behandelingen in De Hoop. Achteraf gezien een bijna onmogelijke taak, maar we gingen er helemaal voor. Ik heb daar geleerd om naast mensen te gaan zitten die op alle fronten in hun leven failliet zijn. Maar ook dat de meest extreme diagnoses nooit het laatste woord hebben in iemands leven. En ik heb gezien hoe contraproductief het voor sommige hulpverleners (en dus ook voor de cliënt) is om een behandelplan uit te moeten voeren dat door een ander is bedacht.
Eigen praktijk | 1999-heden
In 1999 ben ik begonnen als zelfstandig gevestigd psycholoog. Mijn functie binnen De Hoop bestond inmiddels voor meer dan de helft uit vergaderen (cliënt-besprekingen). Dat begon steeds meer te knellen met mijn therapeut-zijn en ik kreeg toenemende twijfels over de toegevoegde waarde van alle inspirerende maar som ook eindeloze en dure vergaderingen op de kwaliteit van de behandelingen. Met een eigen kleine praktijk was ik zelf volledig verantwoordelijk voor mijn tijd en de financiën.
Het eerste psychologische boek dat ik ooit las was 'De Geest en ons temperament' van de in 2016 overleden Tim LaHaye. Ik was toen dertien jaar en vond het fascinerend om te lezen over de vier verschillende temperamenten volgens het model van Hippocrates. Mijn eerste psychologische schrijfsel, een vrij opstel voor Nederlands in VWO2, ging hierover. De docent was zo verrast door de inhoud dat hij mijn opstel voorlas in de klas. Van mijn 13e tot mijn 17e was ik regelmatig te vinden op de afdeling 'Psychologie' van de Vlissingse openbare bibliotheek. Deze boeken hebben zeker mij zeker gestimuleerd om uiteindelijk Psychologie te gaan studeren.
Mijn start als hulpverlener | 1987
Op mijn negentiende ben ik begonnen als vrijwilliger bij de Telefonische Hulpdienst op een geheime locatie in het midden van het land. Daar werd ik voor het eerst geconfronteerd met de wanhoop van mensen die vanwege hun psychische lijden of eenzaamheid op het punt stonden uit het leven te stappen en midden in de nacht anoniem nog een laatste telefoontje deden. Om niet helemaal alleen te sterven. Ik ontdekte dat van alle gesprekstechnieken die we aangeleerd kregen er maar eentje echt werkte: eerlijke kwetsbaarheid. Deze mensen waren niet op zoek naar een methode, maar naar iemand die vanuit zijn hart verbinding probeerde te maken. Achteraf besef ik hoe zij mij als mens en hulpverlener gevormd hebben. Ik hoop dat velen van hen het hebben gered en nu in verbondenheid met minstens één ander persoon leven.
Klinische psychologie, studie en stage | 1987-1993
Tijdens mijn studie klinische psychologie in Utrecht heb ik mij gespecialiseerd in de diagnostiek en behandeling van mensen met depressie en PTSS. Ik heb een jaar stage gelopen in een multidisciplinair team van de RIAGG Almelo. Daar heb ik de taal van de diverse disciplines binnen de GGZ leren spreken. Meekijkend in de gesprekskamers zag ik dat de meest succesvolle therapeuten geen methoden toepasten maar een eigen authentieke stijl van hulpverlenen hadden ontwikkeld. Maar in de teamvergaderingen presenteerden ze deze wel in de gangbare termen van ‘evidence based’ of 'team-geaccepteerde' behandelmethodieken. Deze vaardigheid om je eigen hulpverlenersstijl in rapportages en vergaderingen te kunnen vertalen in veilige, algemeen geaccepteerde psychologische terminologie onderscheidt misschien de ‘blijvers’ in de GGZ wel van de hulpverleners die afhaken. Om alle eisen, regels, ontwikkelingen en veranderingen te overleven moet je dit kunnen: jezelf zijn en ‘jezelf zijn’ kunnen vertalen in een geaccepteerd model.
Directieve therapeut bij de RIAGG | 1994-1996
Na mijn studie heb ik anderhalf jaar als directief therapeut gewerkt bij de RIAGG Oost Gelderland waar ik cliënten met ongebruikelijke en lastig behandelbare problematiek onder mijn hoede kreeg. Mensen die vaak al diverse behandeltrajecten hadden doorlopen, maar zich tot dan toe niet echt geholpen voelden en nog steeds veel klachten hadden. Ik heb van hen geleerd hoe belangrijk het is niet in de eerste plaats als 'deskundige' te luisteren, maar als medemens. Ik moest leren om voor iedere cliënt een individueel psychologisch model te ontwikkelen. Daarbij maakte ik dankbaar gebruik van de bekende psychologische theorieën die de psychologie de afgelopen honderd jaar had opgeleverd.
Verslavingszorg De Hoop | 1996 - 1999
Daarna heb ik bijna vijf jaar in de verslavingszorg gewerkt op de polikliniek van Stichting De Hoop. Met twee psychologen waren we verantwoordelijk voor het opstellen van individuele behandelplannen en het evalueren en bijsturen van alle lopende behandelingen in De Hoop. Achteraf gezien een bijna onmogelijke taak, maar we gingen er helemaal voor. Ik heb daar geleerd om naast mensen te gaan zitten die op alle fronten in hun leven failliet zijn. Maar ook dat de meest extreme diagnoses nooit het laatste woord hebben in iemands leven. En ik heb gezien hoe contraproductief het voor sommige hulpverleners (en dus ook voor de cliënt) is om een behandelplan uit te moeten voeren dat door een ander is bedacht.
Eigen praktijk | 1999-heden
In 1999 ben ik begonnen als zelfstandig gevestigd psycholoog. Mijn functie binnen De Hoop bestond inmiddels voor meer dan de helft uit vergaderen (cliënt-besprekingen). Dat begon steeds meer te knellen met mijn therapeut-zijn en ik kreeg toenemende twijfels over de toegevoegde waarde van alle inspirerende maar som ook eindeloze en dure vergaderingen op de kwaliteit van de behandelingen. Met een eigen kleine praktijk was ik zelf volledig verantwoordelijk voor mijn tijd en de financiën.
Lees verder
Verzekeraars, macht, geld en diagnosen
Lees over de bijna onmogelijke opgave om als zelfstandige praktijk te overleven in het geweld van alle regelgeving.
Lees over de bijna onmogelijke opgave om als zelfstandige praktijk te overleven in het geweld van alle regelgeving.
Wil je meer weten over mijn werk als psycholoog, schrijver of muzikant? Kijk dan op één van mijn websites.
