Vriendschap, verbondenheid en ruimte maken

Jonathan sloot een verbond met David, omdat hij hem liefhad als zichzelf. Jonathan trok het bovenkleed uit dat hij droeg en gaf het aan David, ook zijn wapenrusting, ja zelfs zijn zwaard, zijn boog en zijn gordel. ​(1 Sam. 18:3–4)

Een Bijbeltekst die me al sinds mijn kindertijd steeds weer diep raakt. Een inkijkje in een diepe vriendschap en verbondenheid die eigenlijk niet mocht bestaan. Ze hadden elkaars rivalen moeten zijn: Jonathan als rechtmatige troonopvolger vanuit menselijke logica en David als gezalfde troonopvolger vanuit Gods plan. Er was continu verdeeldheid en spanning over deze relatie in het hof, in de legerleiding en in de familie van Jonathan. Maar, misschien wel mede daardoor, groeide er in de loop der jaren een diepe verbondenheid tussen deze twee. We lezen hier dat Jonathan zijn mantel, zijn wapenrusting en zijn wapens aflegt en aan David geeft. Een diep symbolisch gebaar dat veel verder gaat dan vriendschappelijke sympathie of een cadeau.

De mantel drukt iets uit van zijn officiële titel en positie als kroonprins en troonopvolger. Jonathan is bereid deze op te geven. Hij stapt letterlijk uit zijn positie met alle risico's en gevolgen van dien.

Zijn wapenrusting staat voor de middelen die hij in handen heeft om zichzelf, zijn leven en zijn positie te beschermen. Ook die is hij bereid op te geven. Hij brengt zichzelf symbolisch in gevaar door zijn wapens uit handen te geven en ze te geven aan iemand die hem daarna kan maken of breken. Dat is een grote daad van vertrouwen.

Het zwaard heeft te maken met slagkracht. Een oordeel vellen, een knoop doorhakken, je eigen gelijk of recht bevechten. Jonathan maakt zijn zwaard los van zijn riem en legt het voor David neer. Hij geeft zijn slagkracht en zijn oordeel weg.

De boog is een lange-afstandswapen. Het staat voor Jonathan's reputatie; hij was een veelgeprezen boogschutter (1 Sam. 20; 2 Sam. 1:22). Hij is bereid zijn reputatie op te geven voor de goede naam van David. Maar misschien zit er nog meer verborgen in deze boog: het oorspronkelijke woord voor boog wordt in de Bijbel ook gebruikt voor de regenboog. Het symbool van Gods verbond met de mens. Het is alsof Jonathan met deze boog David herinnert aan Gods verbond en Gods roeping voor David. Die acht hij belangrijker dan zijn eigen imago of reputatie.

De gordel in de Bijbel doet mij altijd denken aan vrijheid en kracht. Een gordel gaf je vroeger de mogelijkheid om je mantel wat hoger te trekken zodat je benen de ruimte krijgen om te rennen. Dat geeft vrijheid en wendbaarheid. Je mantel los laten hangen zorgt voor meer bedekking en uitstraling, maar maakt je eigenlijk kwetsbaarder. Een soldaat heeft de lendenen omgordt. Als we onszelf omgorden met de waarheid ontstaat er vrijheid. De waarheid maakt vrij. En vrijheid maakt je slagvaardig. Jonathan legt zijn mogelijkheid om zich te omgorden voor David neer. 'Ik stem mijn keuzes, mijn acties en de juiste momenten af op de ontwikkelingen in jouw leven en Gods timing daarin.' Dat is wat het mij leert.

Jonathan was de kroonprins, erfgenaam van de troon. Toch kiest hij ervoor zichzelf weg te cijferen en David te eren, omdat hij Gods hand in het leven van David herkent. Daar wil hij bij aansluiten. Niet bij zijn eigen carrière.

Deze daad tekent een vriendschap die zichzelf weggeeft. Geen vriendschap die vraagt: “Wat levert dit mij op?”, maar een vriendschap die zegt: “Ik wil jou laten bloeien, ook als dat ten koste gaat van mij.” Jonathan kiest niet voor jaloezie, recht of rivaliteit, maar voor trouw, wachten en zelfovergave. Ruimte maken voor de ander. Johannes de Doper maakte ruimte voor Jezus. Jezus maakte ruimte voor de Heilige Geest. De Heilige Geest maakt ruimte voor Jezus. Beiden maken ruimte voor God de Vader. De Vader maakt ruimte voor zijn Zoon ... Ruimte maken zit in het wezen van God zelf. Het is misschien wel wat God zo extreem onderscheidt van Satan. Satan wilde ruimte voor zichzelf. God maakt ruimte voor de Ander.

Het is de grondhouding die we door de hele Bijbel heen lezen, zowel in het Oude als het Nieuwe Testament. Jezus zegt: “Niemand heeft grotere liefde dan dat hij zijn leven geeft voor zijn vrienden.” (Joh. 15:13). Wat Jonathan bij David deed, vindt zijn vervulling in Christus: Hij legde zijn heerlijkheid af en gaf zichzelf geheel voor ons.

Echte vriendschap weerspiegelt die liefde. Het vraagt moed om je eigen rechten, macht en invloed los te laten, om de ander ruimte te geven, om naast iemand te staan in ontwapende kwetsbaarheid en trouw. Zulke vriendschap is kostbaar, zeldzaam en per definitie levensveranderend. Het grootste geheim is misschien het zien van Gods hand in het leven van de ander en het diepe verlangen om daar bij aan te sluiten. Jonathan had David lief als zichzelf. Maar meer nog dan dat: hij zag wat God aan het doen was door middel van David. Hij was bereid zijn plek daarvoor op te geven.

Voor wie in mijn leven wil ik mezelf wegcijferen om hem of haar tot zegen te zijn? Wat mag dat mij kosten? Hoe ver mag God gaan in het verhogen van de ander en het vernederen van mij?  Ben ik bereid Gods hand te zien in het leven van mijn naaste en God ruimte te geven voor Zijn werk en Zijn plan? Ben ik bereid mijn imago of vertrouwde leven op te geven voor een ander? Is mijn liefde voor Hem nog groter dan mijn liefde voor mijn vriend of vriendin? Wat is mijn diepste verlangen? Vertrouw ik Hem werkelijk in alles? Ben ik er klaar voor oneerlijkheid of onrecht te verdragen? Om mijn imago te verliezen? Ben ik bereid de minste te zijn?