Matthijs Goedegebuure
  • Home
  • Psycholoog
  • Schrijver
  • Schrijfatelier
  • Overzicht schrijfatelier
    • Overzicht
    • Songteksten
    • Persoonlijk
    • Psychologie
  • Muzikant
  • Contact
  • Home
  • Psycholoog
  • Schrijver
  • Schrijfatelier
  • Overzicht schrijfatelier
    • Overzicht
    • Songteksten
    • Persoonlijk
    • Psychologie
  • Muzikant
  • Contact
Search by typing & pressing enter

YOUR CART

19/5/2025 0 Opmerkingen

'Mini-vakanties' effectiever dan paar weken weg?

Afbeelding
Niet iedereen, maar de meesten van ons snakken soms naar vakantie. Even weg. Ander land. ‘Effe niks’. Maar hoe vaak ben je een paar dagen na je vakantie alweer net zo moe als daarvoor?

Wat mij opvalt, bij cliënten, collega’s én bij mezelf, is dat het niet zozeer de lange vakanties en verre reizen zijn die ons uiteindelijk door het jaar heen de meeste ontspanning geven, maar de mini-vakanties. Korte, kleine herstelmomenten tussendoor. Even 10 minuten in de zon. Een paar dartpijlen werpen. Een bemoedigend kaartje herlezen dat je ooit kreeg. Een bloemetje fotograferen langs de stoep. Even vijf minuten piano of gitaar spelen. Een wandelingetje door het park in de buurt. Even niks ‘produceren’. Gewoon even rondbanjeren.

En het is niet alleen maar een soft gevoel of romantisch idee. Het is ook wetenschappelijk onderbouwd.

Kleine pauzes, grote effecten
Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat juist de korte, bewuste onderbrekingen van ons dagelijks patroon een groot effect hebben op:

  • Focus
  • Herstel van mentale vermoeidheid
  • Emotionele veerkracht
  • Creativiteit en probleemoplossend vermogen

Onderzoekers als Sabine Sonnentag en Barbara Fredrickson beschrijven hoe micro-breaks (van 5-10 minuten) onze hersenen helpen schakelen, opladen en verbinden.

De natuur als oplader
Een paar minuten in de buitenlucht doet wonderen. Zelfs kijken naar iets natuurlijks (een boom, de lucht, een bloem) verlaagt het stressniveau en verhoogt ons gevoel van welzijn. Uit onderzoek blijkt dat vijf minuten in het groen al merkbare effecten heeft op stemming en concentratie.

Grote vakanties? Vaak overschat
Lange vakanties zijn natuurlijk heerlijk, maar hun effect is vaak tijdelijk. Binnen een week na terugkomst zijn veel mensen weer even moe als daarvoor. Soms zelfs vermoeider door reisstress of het inhalen van achterstanden.

Mini-vakanties zijn juist:

  • laagdrempelig
  • frequent beschikbaar
  • persoonlijk afgestemd
  • direct effectief

Ze bouwen geen verwachtingen op. Ze zijn er gewoon.

Anders omgaan met je dag
Het vraagt niet veel om je leven anders in te richten. Niet groots en meeslepend, maar klein en bewust. Je dag wordt iets anders als je ruimte maakt voor regelmatige adempauzes. Als herstel geen uitzondering is, maar onderdeel van je ritme. Niet om meer te presteren, maar om beter te leven.

We hebben geen tropisch strand nodig om te ademen. We hebben ademruimte nodig in het hier en nu.

Mini-vakantie-inspiratie:
​
  • Een cappuccino in de lentezon
  • Wandelingetje zonder telefoon
  • Grappige foto maken van iets gewoons
  • Even een kruiswoordpuzzel bij de kachel
  • Kaartje of appje sturen aan iemand die je waardeert
  • Dankbaar terugdenken aan een klein moment dat je raakte
  • Foto's van een grote vakantie bekijken
  • Een powernap met je hoofd in je armen op je bureau

Heb je suggesties voor mini-vakanties of leuke tips? Deel ze gerust hieronder.
0 Opmerkingen

17/5/2025 0 Opmerkingen

Please make me more like You (songtekst)

Afbeelding
​Lord, here I come 
with nothing to give 
and nothing to lay before You 

There are words in my heart 
that my tongue can not speak 
oh I need to be more like You 

All of my life
I've been searching myself
but I found there is nothing to find ...
​
I'm not worth it at all
but I'm asking You Lord:
please make me more like You ... 

Please make me more like You Lord
Please make me more like You
Please make me more like You Lord
Please make me more like You


​
There were times in my life
I played 'holy believer' 
but my heart was fulfilled with myself

Forgive me oh Lord,
please, make me Jesus,
please make more like You

All of my life
I've been searching myself
but I found there is nothing to find ...

I'm not worth it at all
but I'm asking You Lord:
please make me more like You ...

Please make me more like You Lord
Please make me more like You
Please make me more like You Lord
Please make me more like You


Music and lyrics: ©Matthijs Goedegebuure | To be released on YouTube in the future

In the deepest moments of my life, I came to one conclusion: what others think of me doesn’t really matter. What truly matters is how close I am to Jesus, and how much I have come to reflect Him on this journey through life. I pray that my life may increasingly become a reflection of Him.
0 Opmerkingen

17/5/2025 0 Opmerkingen

Gods onvoorstelbare antwoord op de valstrik van de duisternis

Afbeelding
"Daarom heeft God Hem hoog verheven en Hem de naam geschonken die elke naam te boven gaat, opdat in de naam van Jezus elke knie zich zal buigen — in de hemel, op de aarde en onder de aarde — en elke tong zal belijden: ‘Jezus Christus is Heer,’ tot eer van God, de Vader."

Filippenzen 2:9-11​

[Laatst bewerkt: 24-5-2025 22.53] Satan is bepaald geen domme tegenstander. Hij is niet alleen de duistere bron van alle kwaad, de leugenaar en mensenmoordenaar vanaf het begin, hij is ook onvoorstelbaar intelligent, berekenend, strategisch en goed in staat om lang te wachten op kansen.

Bij de schepping had hij gezien hoe de mens gekroond werd tot heerser over het prachtige domein van de zichtbare wereld – over alles wat tastbaar, zichtbaar, hoorbaar of op enigerlei wijze zintuiglijk waarneembaar is. Het maakte hem jaloers, maar tegelijkertijd zag hij hier ook kansen liggen. Als hij deze gekroonde mens kon bespelen, kon verleiden om naar hem te luisteren, had hij via hen macht over de zichtbare werkelijkheid.

Hij besefte mogelijk ook dat God eeuwig trouw zou blijven aan de domeinen, mandaten en grenzen die Hij Zelf had ingesteld. Hij kende God goed genoeg om te beseffen dat Deze altijd het domein van de mens zou respecteren, en daarin niet zomaar ongevraagd zou ingrijpen. Dan zou Hij immers Zijn eigen inzettingen ondermijnen. De mens had van God een eigen gebied en een volledig eigen vrije wil gekregen. Als hij eenmaal binnen was in het domein van de mens kon hij voorlopig ongestoord zijn gang gaan. Hier lagen nog meer kansen voor zijn plannen met het rijk der duisternis.

Ten derde zag Satan misschien dat God zo ongelofelijk en eindeloos veel hield van de mensen die Hij gemaakt had, dat als de mens ook zou vallen (zoals hijzelf), en mee verloren zou dreigen te gaan, God hen zeker zou komen opzoeken. Hij zou vast een reddingsplan verzinnen want zo is Hij. 'Liefde maakt blind' heeft Satan wellicht gedacht. God zou door Zijn 'blinde' liefde voor mensen ongetwijfeld op enig moment naar het domein van de mens komen om die te redden. Dan zou Hij kwetsbaar zijn. Daarom moest hij dat domein in zijn macht proberen te krijgen. Als Hij dan kwam kon hij Hem in de val lokken. Die mensen waar God zo van hield zouden het perfecte lokaas zijn.

We weten hoe het is gelopen: het domein van de mens werd door de zondeval Satans terrein. Hij werd de 'god dezer eeuw'. Hij wachtte; eeuwen en eeuwen, duizenden jaren, tot God zou verschijnen. Hij zag het al voor zich: God Zelf, of Zijn Zoon, in een kwetsbare redderspositie in het domein waar hij als Vorst der duisternis alle touwtjes in handen had. Er was geen betere plek denkbaar om de God van het licht in de val te lokken. Hier lag zijn ultieme kans.

Ondertussen had Satan een paar duizend jaar de tijd om tussen en onder de woonplaatsen van mensen een web van leugens, manipulatie, verleiding, angst en macht te bouwen. In kinderlevens, in families, in generaties, rondom talenten, in religie. Hij bouwde in het domein van de mens een duister, ondergronds gangenstelsel van verleidingen, aanvallen, zonde, hoogmoed, egoïsme, schuld en dood – een netwerk vol tunnels, schijnuitwegen en valkuilen. Hij kon zich daardoor verschuilen in de uitspraken van een kind, in de gevoelens van genegenheid tussen mensen, in vriendschap of wat voor menselijks dan ook en dit listig inzetten om uiteindelijk God Zelf te verleiden. Als Hij tenminste zo gek was om Zelf mens te worden om de mensheid te redden. Hij kon een discipel of vertrouweling inzetten om zijn slag te slaan. Hij kon pijn, onbegrip, wanhoop en eenzaamheid gebruiken om een mens te verlokken tot verdovende zonden, bitterheid en onrechtmatig oordeel over zichzelf en anderen.

Zo zou hij de 'mensenzoon van God' zelf gevangen kunnen nemen met dezelfde valstrik als waarmee hij de eerste mens van God los had weten te peuteren. En definitief met Hem afrekenen. Dit plan kon niet mislukken. Perfect darkness. Een masterplan.

En Hij kwam.

Gods eigen Zoon daalde af. Niet als een flitsende superheld, niet met kracht of geweld, maar nota bene als een kwetsbare baby. Onderworpen aan honger, dorst, vermoeidheid, eenzaamheid, onbegrip, afwijzing en pijn. De kans was misschien nog wel groter dan Satan had gehoopt: God was werkelijk zo 'dwaas' om zelf mens te worden en zichzelf in die ongelofelijk kwetsbare positie te manoeuvreren. God nam daarmee het risico dat niet alleen de complete zichtbare wereld, maar ook de onzichtbare werkelijkheid uiteindelijk in Satan's handen zou vallen. Het enige wat hij moest doen was deze Zoon van God één keer laten struikelen. Dat moest lukken. Er was nog nooit een mens niet gestruikeld in alle duizenden jaren. Allemaal waren ze gevallen: Adam, Noach, Abraham, David, Salomo, ... ze bleken allemaal een zwakke plek te hebben. Ook de meest gelovige en integere mensen: hij had ze allemaal op hun knieën gekregen. Zelfs een man naar Gods hart, was extreem diep gevallen in moord en overspel. De kans dat deze Jezus overeind zou blijven staan was nihil. Een heel leven niet zondigen ... dat was een mission impossible.

De strategie was helder: de Zoon van God zélf in de val laten lopen. Eén misstap. Eén leugen. Eén daad van eigenbelang. Eén uitspraak of zinnetje of kleine knieval was genoeg. Dan zou zelfs de Zoon van God ongeschikt zijn als Redder en de mens definitief verloren. Dan zou hij, Satan, niet alleen heerser van de aarde en de zichtbare wereld zijn, maar zelfs met recht de hemel kunnen binnendringen als uiteindelijke overwinnaar.

Maar: het liep totaal anders.

In Jezus ontmoette Satan voor het eerst sinds Adam een mens die géén zonde toeliet. Geen compromis. Geen leugen. Geen verzet tegen de Vader. Geen eigenbelang. Geen begeerte. Geen ego. Zelfs toen Hij vanuit de duistere gangenstelsels van Satan bespeeld, verleid, verraden en gemarteld werd en aan een kruis gespijkerd, vernederd, bespot, gedood – bleef Hij zuiver. Geen haat. Geen wrok. Geen zonde. Geen bitterheid. Maar vergeving. Liefde. Trouw. Zuiverheid. Genade. Dát kwam tevoorschijn. Hoe hard Satan en alle demonen Hem ook sloegen, verleidden en kwelden.

De mission impossible werd werkelijkheid ...
Waar Adam faalde in de hof van Eden, overwon Jezus in de hof van Ghetsemane ...
Waar Adam faalde in de hof van Eden, overwon Jezus in de hof van Ghetsemane. Waar Adam zich stilletjes verschool tussen de takken en boomstammen, zei Jezus: 'Ik ben het' en liet zich openlijk kruisigen aan het ruwe bomenhout. Waar Adam zijn vrouw de schuld gaf, droeg Jezus de schuld van zijn bruid. Zodat zij voor altijd vrijuit kon gaan.

Satan rekende op zijn slimme en strategische logica, maar niet op de kracht van dwaze en voor hem naïeve Goddelijke Liefde. Dat Iemand zo radicaal, zo zichzelf vergetend, zo puur en heilig mens kon zijn (en blijven!) bestond in geen van zijn scenario's. Waarom niet? Hij kende dit zelf niet. Het was in zijn voorstellingsvermogen gewoonweg niet mogelijk dat Iemand alleen maar aan de ander zou denken. Onmogelijk. Dat God een keer zou komen – daar had hij vast op gerekend. Hij kende Hem immers. Maar dat Hij als kwetsbaar mens een heel leven lang tot zijn laatste adem volkomen zuiver vol liefde zou blijven, dat was niet in hem opgekomen. Hier was Iemand die sterker was dan hij. Hij moest buigen. Diep buigen. Definitief buigen.

Dát lieve mensen, beste lezer, is het evangelie. Gods kracht tot behoudenis. Voor mij. Voor jou. Het enige echte houvast in dit leven. Het houvast buiten onszelf. Grijp het. Zonder dat ben ik reddeloos verloren. Ik ben gevallen. Dat weet ik. En jij ook. Er is maar één weg: erken dat. En erken dat Jezus de Enige is die niet gevallen is. En erken dat je Hem nodig hebt om weer in verbinding met God te komen. Hij tilt je overeind en maakt alles goed. Het komt goed. Het is zelfs al goed.

Betekent dit dat alle gevolgen van zonden weg zijn? Nee. Zonden hebben consequenties. Zowel voor jezelf als voor je naasten. Dat kan een besef en verdriet zijn dat je je leven lang met je meedraagt. Het evangelie is niet in de eerste plaats goed nieuws omdat je leven er prettiger van wordt. Het is goed nieuws omdat het je leven, het lijden en de pijn van dit leven in een totaal ander perspectief plaatst: uiteindelijk komt het goed want Gods Liefde is sterker gebleken dan het alle kwaad bij elkaar.


De poorten van de zichtbare en onzichtbare wereld zijn niet alleen bezocht door Jezus; ze zijn overwonnen. In bezit genomen. De onmogelijke afstand is overbrugd. Jezus Christus – volkomen mens én volkomen God – heeft in ons domein, waar Satan alle macht had gekregen, de duisternis volledig ontmaskerd, tentoongesteld en diens macht definitief gebroken. Hij heeft er mee afgerekend. 'Het is volbracht.' De zweetdoek kon opgerold worden. De missie is volbracht. Doel behaald. De zichtbare wereld is geen gevangenis meer. Hij is erdoorheen gegaan. Voor jou. Voor mij. Om ons voor eeuwig thuis te brengen. De dood is overwonnen. Forever. De zonde is overwonnen. Alles. ... alles ... ? Ja alles! De Vredevorst heerst en regeert voor altijd! God die mens werd en niet viel. Ongelofelijk. Maar waar.

Dank U Heer Jezus. U alleen komt toe alle lof, alle eer. Er is niemand zoals U. Wij aanbidden U voor eeuwig.
0 Opmerkingen

3/5/2025 0 Opmerkingen

De taal van je hart – waarom jij geraakt wordt door iets wat de ander koud laat

Afbeelding
Over de pijn en de schoonheid van onze verschillen – en waarom ze ons van elkaar verwijderen of juist verbinden.

[Laatst bewerkt 31-5-2025 16.25] Er zijn van die momenten waarop je geraakt wordt tot in je diepste vezels, en je niet goed kunt uitleggen waarom. Een zin in een lied. Een blik die iemand je toewerpt. Een hug. Afwijzing. Een boze blik. Een uitleg. Een beeld. Een tekst op een kaart. Een ontmoeting. Afstand. Stilte. Het raakt iets diep binnen in je, het schudt iets in je wakker, het ontroert je, het doet pijn of neemt je ineens mee terug in de tijd. En dan zie je dat anderen – vrienden, broers, zussen, collega’s – het niet eens opmerken. Het lijkt ze totaal niets te doen. En het omgekeerde gebeurt ook: zij kunnen zich druk maken of gekwetst voelen door dingen die jou werkelijk niets doen.

Hoe komt dat? Waarom raakt hetzelfde leven ons zo verschillend? Meestal, ook in de psychologie en de GGZ, wordt dit gekoppeld aan trauma’s, wonden in onze ziel, fawning, sociale fobie, allerlei diagnosen, autisme, borderline, etc. Maar er is veel meer dan dat. Het heeft ook te maken met welk menstype je bent en de ‘taal van je hart’. Niet alle pijnlijke of intense emoties komen voort uit ‘stoornissen’ waar de taal van de GGZ mee is doorspekt. Het zegt ook iets over je unieke gezonde, sterke kant.

Geraakt worden is persoonlijk
De afgelopen dertig jaar heb ik veel mensen mogen spreken over hun diepste pijn. Wat mij steeds weer raakt is dit: we hebben allemaal onze eigen 'eenzame' kracht en 'eenzame' kwetsbaarheid. Naast onze geschiedenis, wonden, pijn, geheimen, verdriet en ervaringen, hebben we allemaal ook een unieke manier van waarnemen, interpreteren en voelen. Sommige mensen zien snel symmetrie of structuur in dingen, anderen zijn gevoelig voor feiten en rechtvaardigheid. Andere mensen denken in beelden, symboliek, metaforen, schoonheid en betekenis. Weer anderen zijn alert op communicatiestijlen, op relationele processen, op bevestiging, of juist op onafhankelijkheid en autonomie.

We zien niet allemaal hetzelfde met de ogen van ons hart en we spreken niet allemaal dezelfde hartstaal in onze binnenwereld. En dat maakt uit, enorm zelfs, voor wat ons raakt. En hoe we reageren als we geraakt worden. En wat ons dan helpt. Of wat juist niet ...

Je eigen taal leren herkennen
Voor sommige mensen is het bijna vanzelfsprekend: ze verwoorden makkelijk wat ze voelen, wat hen raakt, wat hen ontroert of wat hen pijn doet. Maar voor veel anderen – en opvallend vaak voor artistieke en creatieve geesten, gevoelige mensen met een diepe en soms meer gefragmenteerde dynamische binnenwereld – is het een ingewikkelde zoektocht. Ze voelen veel, intens en diep, maar vinden soms moeilijk de woorden die daar 'recht' aan doen, die uitdrukken wat ze werkelijk voelen. Vaak ook omdat ze veel tegenstrijdige gevoelens hebben.

Sommigen hebben zich jarenlang aangepast en hebben zichzelf en hun taal weggecijferd; anderen hebben hun oorspronkelijke hartstaal nooit ontdekt omdat niemand in hun naaste omgeving diezelfde taal sprak. Of omdat niemand hun tegenstrijdigheden begreep en accepteerde. 'Je zei gisteren dit en vandaag dit. Wat is het nu?' Het triggert diepe schuld- en schaamtegevoelens. En eenzaamheid. Het heeft grote impact op je zelfbeeld als jouw taal wordt genegeerd. Het voelt als 'afgekeurd'. Je wilt iets oprechts overbrengen, maar het wordt gezien als aandacht trekken of zelfs als manipulatie. 'Ik voelde me dan echt een domme trut ... ' vertelde iemand mij ooit. Ik heb gezien hoe het kan leiden tot zelfveroordeling, zelfhaat, zelfverminking en zelfs suïcide.

Ideaal gesproken zouden we in onze kinder- of tienertijd allemaal de herkenning moeten krijgen van een vertrouwd en betrouwbaar persoon die onze hartstaal spreekt. Of minstens hoort en respecteert. En ons kan helpen om taal te vinden voor de ingewikkelde dynamiek in onszelf: de spanning (en bij sommigen: strijd) tussen de diverse tegengestelde angsten, behoeften, verlangens en schaamtegevoelens in onszelf. Het is niet toevallig dat we in onze tienerjaren zo geraakt worden door liedjes en teksten van artiesten. Ze geven ons de herkenning die we zoeken. Het leven is echter verre van ideaal, dus hebben velen van ons in hun volwassenheid nog een lange, ingewikkelde zoektocht te gaan naar hun eigen taal. Je hebt geluk als je iemand treft die je kan helpen vrede te krijgen met jouw binnenwereld, jouw eigen kleur, jouw unieke leefstijl en jouw hartstaal.

De zes 'stijlen' van geraakt-zijn
Eén (slechts één!) manier waarop ik soms naar die binnenwerelden en de bijbehorende talen kijk, is via het RIASOC-model van Holland. Een model dat zes 'menstypes' beschrijft (met oneindig veel variaties). Oorspronkelijk bedoeld voor beroepskeuze, maar ook best verhelderend voor in de therapeutische praktijk. Elk menstype heeft een eigen gevoeligheid, een eigen vorm van kwetsbaarheid, en dus ook een eigen normale manier waarop verdriet, angst, trauma of emotionele pijn beleefd wordt.

Ik hoop meer artikelen te schrijven waarin ik de verschillen tussen mensen vanuit andere psychologische, filosofische en Bijbelse modellen of perspectieven wil belichten, maar in dit artikel doe ik dat eens vanuit het RIASOC model.

Laat me je even meenemen in deze zes kleuren van geraakt, gekwetst worden; misschien herken je iets van jezelf hierin. Of van die ander naast je die voor jou soms zo onbegrijpelijk reageert.

#1. 'Doeners' en de pijn van machteloosheid
Realistische types zijn mensen van de praktijk. Ze werken graag met hun handen, zijn nuchter, vaak taakgericht, oplossingsgericht. Ze verwerken door te doen. Wat hen diep kan raken is machteloosheid. Situaties waarin ze niet konden ingrijpen, waarin ze met hun praktische vaardigheden toch niet het verschil konden maken. Een ongeluk, een ziekte, een kind dat ze niet konden beschermen, hun ouderdomsbeperkingen. Hun trauma zit vaak niet in het grote drama, maar in het falen van hun vermogen om concreet en praktisch te helpen. Dat voelt als verlies van hun identiteit: de 'doener' die niets kon 'doen' en machteloos moest toezien hoe iets pijnlijk misliep. 'Als ik er iets eerder bij was geweest was dit niet gebeurd.'

#2. 'Analisten': getriggerd door onnodig lijden
Intellectuele types zoeken begrip, logica, verklaringen. Ze willen dingen doorgronden. Wat hen raakt is irrationele chaos en tegenstrijdigheden. Vooral acties of keuzes van anderen waar geen geldige redenen voor zijn, waar geen rationele verklaring of uitleg voor is, treffen hen soms pijnlijk. Zij lijden vooral onder de tegenstrijdige uitspraken en gedragingen van anderen en de impact daarvan op hun leven of van hun naasten. Ze kunnen diep verdriet hebben over 'zinloos' of 'onnodig lijden'. Waarom gedraagt een goede vriend zich zo irrationeel? Waarom luistert mijn dochter niet naar mijn uitleg die toch helder is? Waarom past iemand dit goede, waardevolle advies niet toe? Hun kwetsbaarheid ligt misschien niet primair in hun eigen gevoel, maar in de grillige emoties van anderen die botsten met (voor hen) algemene logica, common sense en gezond verstand. Trauma is voor hen vooral een lastig virus in hun denksysteem of in het denksysteem van de ander.

#3. 'Kunstenaars': onbegrepen hartstaal
Artistieke types leven op snelle, intuïtieve associaties. Ze voelen intens, spreken in beelden, klanken en kleuren. Wat hen raakt, is niet altijd begrijpelijk voor de buitenwereld. Ze kunnen beschadigd raken door een totaal verkeerde interpretatie van hun expressie, het gevoel niet gezien of begrepen te worden in wat voor hen wezenlijk is. Een ouder die hun fantasie belachelijk maakte. Een partner die hun innerlijke wereld negeerde. Een therapeut die hun expressie of beeldende en verhalende schrijfstijl als extreem of manipulatief heeft gelabeld. Ze zijn gevoelig voor symboliek. Voor hen zijn tegenstrijdige emoties altijd aanwezig; ze ervaren dat in zichzelf, maar zien het ook duidelijk bij anderen. Ook bij doeners en analisten. Trauma zit voor hen niet zozeer in wat er gebeurde, maar in wat het betekende. Vaak kunnen ze daar alleen woorden aan geven via kunst, beelden, muziek of verhalen. Een passende metafoor van een therapeut, een vriend of een spreker waarin de tegenstrijdigheden in één verhaal terugkomen, maakt de verwarrende doolhof voor hen soms weer wat veilig 'kloppend'. Het kan hen helpen als ze dat verhaal in een schilderij, gedicht of tekst weten te 'vangen'. Terwijl doeners en analisten met dat verhaal of die metafoor meestal weinig kunnen.

#4. 'Helpers' en de pijn van afwijzing
Sociale types leven voor en door relaties, maar ervaren daar ook juist de meeste pijn waardoor ze zich soms terugtrekken. Ze zoeken harmonie, verbinding en bieden graag zorg. Hun wonden zitten in de sfeer van verlating, afwijzing, verbroken relaties of miskenning. Ze kunnen jarenlang worstelen met een opmerking van een leraar, de blik van een ouder of het gevoel buitengesloten te zijn. Wat voor anderen een kleinigheid lijkt, kan voor hen een lelijke allesoverheersende barst zijn in de spiegel van hun leven. Ze verwerken pijn via empathie van anderen, door begrepen en gerespecteerd te worden, door te praten, luisteren en/of schrijven. Zij zullen altijd blijven zoeken naar herstel van de verbinding die verloren is geraakt. Maar als die verbinding uitblijft, blijft er een innerlijke wond. Soms voor de rest van hun leven. Medelijden, verdriet, bezwaarde gevoelens, een onbegrepen gevoel. Dat hoor je terug in hun taal.

#5. 'Ondernemers': ondermijnd in hun regie
Ondernemende mensen zijn actief, doelgericht, vaak leiders. Hun trauma’s liggen op het snijvlak van controleverlies en mislukking. Niet gehoord worden, niet erkend, een droom die instortte, gezichtsverlies. Of juist: te vroeg verantwoordelijk gemaakt worden. Ze dragen vaak het masker van succes, maar daaronder zit soms het jongetje of meisje dat zich ooit totaal alleen voelde. Ze zijn geneigd hun kwetsuren te compenseren met actie, invloed. Maar heling begint soms pas als ze die actie durven laten rusten. Maar dat zit niet in hun DNA. Ze hebben het nodig om weer iets op te pakken, iets op te bouwen, aan iets te sleutelen.

#6. 'Boekhouders' en hun moeite met chaos
Conventionele types houden van structuur, voorspelbaarheid, duidelijke regels. Ze vinden veiligheid en houvast in systemen. Wat hen raakt, is ontregeling: plotseling verlies, onrechtvaardigheid, dubbele boodschappen. Een scheiding, ontslag, gezinsgeheimen; het ondermijnt hun vertrouwde kijk op de wereld. Het maakt hun wereld instabiel. Ze verwerken vak dingen via herhaling, via ordening. Maar als hun vertrouwde structuur wegvalt, worden ze angstig en eventueel dwangmatig controlerend. Hun pijn is vaak stil, verborgen onder loyaliteit of discipline.

Primaire reacties en talen
De eerste primaire reacties op een heftige gebeurtenis zeggen soms al veel over welk menstype je bent en over jouw taal. Hoe reageren mensen bijvoorbeeld als ze horen dat hun broer of zus gaat scheiden:

  • Doener: 'Dit gaat natuurlijk heel veel uitdagingen geven. Laten we kijken hoe we kunnen helpen.'
  • Analist: 'Er zitten heel veel kanten aan dit complexe verhaal ... '
  • Kunstenaar: 'Ze zongen ooit samen een zuiver duet, maar ze zijn nu allebei in een andere toonsoort terecht gekomen. De dissonantie is pijnlijk en ondraaglijk ... '
  • Helper: 'Ik bid elke dag voor die kids ... die lijden al zo lang onder deze situatie ...'
  • Ondernemer: 'Laten we hopen dat ze vanuit dit dieptepunt allebei weer een eigen weg zullen vinden.'
  • Boekhouder: 'Er zijn duidelijk grenzen overschreden en dit zijn de trieste gevolgen daarvan.'

Of hoe we de onderlinge 'klik' in een relatie beschrijven:

  • Doener: 'We staan altijd voor elkaar klaar.'
  • Analist: 'Ik denk dat onze persoonlijkheidsprofielen op diverse terreinen goed op elkaar aansluiten.'
  • Kunstenaar: 'Het was een lange, eenzame zoektocht, maar we hebben elkaar gevonden. Ik besef nu pas hoe ik jou altijd heb gemist zonder dat ik dat wist ... .'
  • Helper: 'Ik ben zo dankbaar voor wie jij voor mij bent; eindelijk herkenning en écht begrepen worden.'
  • Ondernemer: 'Wij zijn samen heel effectief; we kunnen ongelofelijk veel bereiken.'
  • Boekhouder: 'Dit is een relatie die ons beiden veel oplevert; alle moeite waard om in te investeren.'

De vervreemding van elkaar
Misschien geeft dit wat helpende woorden aan de verschillen tussen jou en mensen om je heen. En maakt het een beetje zichtbaar waarom jij geraakt wordt door iets dat een ander ogenschijnlijk koud laat. Jij spreekt beeldtaal, hij spreekt getallentaal. Jij zoekt betekenis, zij zoekt structuur. Jij voelt je verwond in de verbinding, de ander in zijn autonomie. Jij zoekt naar harmonie en je wilt dat het weer goed komt, maar hij zoekt naar de feiten en naar juridisch recht. En juist daar ontstaan de pijnlijke misverstanden, de botsingen, het gevoel in een andere werkelijkheid te zitten en de vervreemding die dat geeft.

De artistieke dochter die zich niet gezien voelt door haar conventionele vader die haar vooral graag structuur wil bieden. De analytische therapeut die zijn cliënt vol tegenstrijdige emoties en metaforen en symboliek 'kwijtraakt'. De zorgzame 'helper' die nu voor zichzelf snakt naar een beetje empathie en verbinding, terwijl de praktische ander zijn liefde vooral toont door dingen te doen. De sociale en artistieke man die door middel van symboliek zijn hart toont, maar merkt dat zijn praktisch en sociaal ingestelde vrouw daar 'geen belangstelling' voor heeft.
We komen op een bepaalde manier allemaal van een andere planeet ...
Als ik één ding heb geleerd in de afgelopen dertig jaar is het dit: we spreken écht verschillende hartstalen. We komen op een bepaalde manier allemaal van een andere planeet. En worden door verschillende dingen geraakt. Het voelt als 'thuiskomen' als je iemand ontmoet die jouw taal spreekt. Maar de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat dat best uniek is. De meeste mensen om je heen spreken een net iets andere taal dan jij. Zolang we (onbewust) blijven verwachten of hopen dat die ander toch onze taal zal verstaan of spreken, worden we steeds opnieuw pijnlijk teleurgesteld.

​Hey, je bent dus niet gek. Je bent geen domme trut of rare sukkel met jouw ingewikkelde binnenwereld en jouw hartstaal. Er zijn veel meer mensen die jouw taal spreken. Misschien niet exact hetzelfde 'dialect', maar wel dezelfde 'moedertaal'. Die herkennen jouw tegenstrijdigheden. Zij schrijven ook kaarten, worden ook geraakt door kinderliedjes, een kadootje of een symbolisch voorwerp. Zij moeten ook iets creëren om dingen te verwerken. Ik zeg dit vooral tegen de sociale en artistieke types en zeker tegen iedereen die én artistiek én sociaal is. Je voelt je misschien geen roepende in de woestijn, maar meer een wanhopig fluisterend kind in een eindeloze oceaan. Niemand reageert. Niemand schrijft iets terug in jouw taal. Niemand geeft je begrip of herkenning. Maar er zijn mensen die net als jij zijn. En denken. En voelen. En doen. En ook dezelfde eenzaamheid en wanhoop kennen. Je bent niet alleen ...


Als je jezelf hierin herkent: ik hoop en bid dat dit inzicht (weer) een klein beginnetje mag zijn om een beetje terug te keren naar jezelf. Om tot jezelf te komen. Begin klein. Wat herken je in dit artikel? Wat raakte jou vandaag? Wat laat jou al een tijdje niet los? Waar reageer je soms op met tranen, met verlegenheid, met boosheid, met verlangen of met ontroering? Dat kunnen sporen zijn richting jouw binnenwereld: wat zegt het over jouw liefde (waar hou je van en wat is 'heilig' voor jou) en jouw taal? Het leren herkennen van je eigen taal is vaak een eerste stap naar heling – en de eerste sleutel tot verbinding met de ander. Want pas als jij jouw taal begint te herkennen, te waarderen en durft te spreken, kunnen anderen die ook deze taal spreken, jou ook werkelijk verstaan. En jij hen.

Kunnen we de taal van de ander leren spreken?
Niet altijd. Het is voor meer analytische types vaak moeilijk de hartstaal van de artistiekelingen te spreken. Het voelt voor hen al snel 'meeslepend', 'dramatisch', 'theatraal' of zelfs 'manipulatief'. Dat wil niet zeggen dat analytische mensen kunst, muziek, schilderijen, gedichten, etc. niet kunnen waarderen. Analytische personen kunnen soms enorm genieten als ze klassieke muziekstukken kunnen analyseren. De 'lijnen' er in gaan zien. Maar ze zullen zelf niet zo snel een gedicht, een lied of een verhaal schrijven of iets schilderen om hun verdriet of pijn te uiten. Evenmin kunnen meer ondernemende types de empathische en verbindende hartstaal van sociale types echt begrijpen. En hun pijn of verdriet. Maar evenzo is het voor artistieke mensen lastig om de helderheid, logica of rust die analytische of conventionele types kunnen bieden met hun taal te verstaan.

Ik hoop dat je al lezend niet alleen je eigen taal en gevoeligheid herkent, maar ook wat meer respect krijgt voor de taal en de gevoeligheid van de ander. En meer begrip voor hoe de ander geraakt wordt – op een heel andere manier, door heel andere dingen. Dan kan er compassie ontstaan. Respect. Begrip. Ruimte. En misschien zelfs: enthousiasme over elkaar. Want jouw onvermogen is misschien wel de kracht van de ander naast jou. 

Denk in combinaties, zowel binnen jezelf als samen
Niemand is 100% artistiek, realistisch, ondernemend of wat dan ook. We zijn allemaal unieke combinaties van meerdere menstypen. Denk eens na over de combinatie die jij in je hebt. Of de combinatie die jij met anderen kunt vormen. Een paar voorbeelden:

  • Artistiek + Sociaal? Dan ligt je kracht, maar ook je behoefte in warme, invoelende creativiteit: een gedicht, een lied, een kaart, een schilderij. Iets waardoor je je diep begrepen voelt. Dat is wat je ook graag voor een ander maakt of aan iemand geeft.
  • Artistiek + Ondernemend? Dan heb je behoeft aan metaforische visie. Een beeld, een verhaal dat richting geeft.
  • Artistiek + Realistisch? Dan hou je er van om iets concreets te maken of te krijgen dat ergens symbool voor staat.
  • Intellectueel + Conventioneel? Dan hou je van heldere, gestructureerde diepgang. Een stappenplan.
  • Sociaal + Realistisch? Dan hou je van zorg die niet alleen invoelend is, maar ook praktisch helpend en doeltreffend.

De combinaties zijn eindeloos – en prachtig.

Eénheid in verscheidenheid – het Goddelijke kenmerk
Als christen geloof ik dat deze verscheidenheid geen toeval is. Ze is bewust geschapen. God zelf is in Zichzelf al vol verschillen: Vader, Zoon en Geest – elk met een heel eigen manier van verschijnen, van werken, van spreken. Jezus verschijnt heel concreet en realistisch als een mensenbaby. De Heilige Geest als een krachtige wind met bovennatuurlijke verschijnselen. Ongrijpbaar; soms als een vuur en soms als een duif. De Vader verschijnt niet zelf, maar verschijnt via Zijn Zoon en de Heilige Geest. Alle drie zijn ze totaal verschillend. Maar ze zijn vol van elkaar, en vol respect voor elkaar. Vol liefde. Vol eenheid. Ze verwijzen met een heilig enthousiasme naar elkaar en representeren elkaar volledig.

Ik geloof dat wij zijn geschapen naar Zijn beeld: als mensen die verschillen, maar in dat verschil juist elkaars spiegel en aanvulling zijn. En daarmee Hem mogen weerspiegelen. De één misschien iets meer van de Vader, en de ander misschien meer van de Geest of van de Zoon. Maar dat is juist de bedoeling.

En misschien begint echte heling daar waar we stoppen met oordelen. Oordelen over de uitingen van de ander. Of over hoe de ander zich al of niet 'laat raken'. Laten we meer tijd nemen om te luisteren. Luisteren zonder oordeel. Niet alleen naar de letterlijke woorden. En wat die op onze eigen planeet zouden betekenen. Maar naar de diepere taal van andermans hart. Reis naar de planeet van de ander en wees daar te gast. Respecteer de regels die daar gelden en de taal die daar gesproken wordt. Het verandert je leven. En dat van anderen.

Mag dit artikel een klein sleuteltje zijn.
Voor jou, of voor iemand die je lief is.
Een sleutel naar meer begrip.
Een sleutel naar meer vrede – met jezelf én met de ander.

Dit is mijn taal en een inkijkje in mijn binnenwereld. Dankjewel voor het luisteren en lezen en dus voor het afdalen naar mijn planeet. Dat waardeer ik!

Somebody's praying. For you. Every day.

0 Opmerkingen

3/5/2025 0 Opmerkingen

Waarom 'iets voor jezelf doen' zo moeilijk is bij complexe PTSS – en waarom dat geen onwil is

Afbeelding
<In bewerking> Mensen met complexe PTSS krijgen vaak het advies om 'meer aan zichzelf te denken', 'gewoon iets op te pakken', of 'de dag voor zichzelf te beginnen'. Maar wie een beetje begrijpt wat CPTSS met iemand doet, weet dat dit veel meer is dan een kwestie van motivatie. Wat maakt dit zo ingewikkeld? En wanneer is gedrag dat er aan de buitenkant gezond uitziet eigenlijk een subtiele voortzetting van overlevingsgedrag? Een klein inkijkje in de diepte van dit dilemma.

1. Het zenuwstelsel in overlevingsstand
Complexe PTSS ontstaat vaak na langdurige blootstelling aan onveiligheid, vooral in hechtingsrelaties. Dat laat diepe sporen achter in het zenuwstelsel. Volgens de polyvagaaltheorie (Stephen Porges) schakelt het autonome zenuwstelsel voortdurend tussen drie toestanden: vechten/vluchten, bevriezen en sociale aanpassing. Mensen met CPTSS raken vaak verstrikt in een chronische toestand van hyper- of hypoarousal. De energie die nodig is om iets op te starten, zeker iets 'voor jezelf', is dan simpelweg niet beschikbaar. Het opstarten van de dag voelt vaak als het zoeken naar het beginnetje op een gladde rol plakband. Je gaat met je nagel steeds de hele rol langs maar je kunt nergens het beginnetje vinden.

Zelfinitiatie vraagt een gevoel van veiligheid, innerlijke samenhang en toegang tot executieve functies. Maar die raken juist verstoord door trauma. Voor iemand met CPTSS voelt een ochtend zonder duidelijke externe structuur niet als vrijheid, maar als chaos en dreiging.

2. De gespleten binnenwereld: ANP en EP
De theorie van structurele dissociatie (van der Hart, Nijenhuis, Steele) laat zien hoe CPTSS leidt tot een innerlijke verdeeldheid. Aan de ene kant is er een 'dagelijks functionerend deel', het zogeheten Apparently Normal Part (ANP). Dit deel richt zich op overleven in het dagelijks leven, is taakgericht, en probeert het leven te organiseren en onder controle te houden. Aan de andere kant zijn er een of meerdere Emotional Parts (EP’s), die vastzitten in traumatische herinneringen, intense emoties en primitieve overlevingsstrategieën zoals vechten, vluchten of bevriezen.

Je kunt dit vergelijken met het Transactionele Analysemodel (OVK) van Eric Berne, waarin wordt gesproken over het Ouder-, Volwassene- en Kind-deel. Het ANP functioneert vaak vanuit het Volwassene-deel, maar is in mensen met CPTSS vaak overbelast en dwangmatig, zonder echte verbinding met gevoel. De EP’s lijken sterk op het Kind-deel: impulsief, emotioneel, angstig of rebels, en vaak geladen met oude, niet-geïntegreerde ervaringen uit de kindertijd. Soms nemen ook (echo's van) ouderlijke stemmen bezit van het innerlijk, zoals een kritische Ouder die het Kind-deel onderdrukt.

Zodra iemand iets voor zichzelf wil doen, kan een EP worden geactiveerd: een deel dat geleerd heeft dat eigen behoeften gevaarlijk zijn. Wat voor de buitenwereld een klein initiatief lijkt, is voor binnen een confrontatie met schaamte, angst of afwijzing. Het ANP probeert dan te compenseren door nog harder te functioneren, wat uiteindelijk uitput.

3. Hechting en het verboden zelf
Veel mensen met CPTSS groeiden op met onveilige of disorganiserende gehechtheid. Ze leerden impliciet dat hun waarde afhing van het voldoen aan de verwachtingen van anderen. Autonoom gedrag voelde onveilig of werd bestraft. Daardoor is hun interne kompas afgestemd op externe signalen ('Wat wil de ander?') in plaats van op eigen behoeften ('Wat wil ik?').

In zulke gevallen voelt 'de dag voor jezelf beginnen' niet als zelfzorg, maar als risicovol. Alsof je buiten de lijntjes kleurt, en elk moment gecorrigeerd kunt worden.

4. Als het onder druk van een ander wél lukt – goed teken of niet?
Soms lukt het mensen met CPTSS wél om in beweging te komen als iemand hen aanspoort. Is dat dan een stap vooruit? Dat hangt ervan af.

Als het gaat om co-regulatie – een veilige ander die rust en vertrouwen uitstraalt – kan dit een waardevolle brug zijn naar meer autonomie. Volgens de polyvagaaltheorie is co-regulatie zelfs een voorwaarde voor zelfregulatie.

Maar als het voortkomt uit aanpassing of 'fawning' – overlevingsgedrag om de ander tevreden te houden – is het geen herstel, maar een herhaling van trauma. Het gedrag verandert dan misschien, maar de onderliggende drijfveer blijft angst.

5. Echte verbetering versus uitgeputte aanpassing
Aanpassing is niet per definitie slecht. In sommige fases is het zelfs noodzakelijk. Maar het is belangrijk onderscheid te maken tussen helpende en uitputtende aanpassing.

Uitputtende aanpassing
  • Spanning, vervreemding, stress
  • Leeglopen, overleven, uitputting
  • 'Ik moet me aanpassen om veilig te zijn'
  • Terugval en afhankelijkheid

Echte verbetering
  • Rust, verbinding, zelfgevoel
  • Herstel, opladen, ruimte
  • 'Ik mag bestaan zoals ik ben'
  • Groei en autonomie

Aanpassing is dus niet het probleem, zolang het een bewuste keuze is vanuit autonomie – en geen automatisme vanuit overleving.

6. Wat helpt dan wel?
Herstel van CPTSS vraagt geen trucjes of alleen cognitief inzicht, maar een diepe hernieuwde verbinding met het lichaam, met veilige relaties en met het eigen gevoel van waarde. Dat kan o.a. via:
  • Lichaamsgerichte therapieën zoals SE, sensorimotor of TRE
  • Delenwerk (Internal Family Systems, of Janina Fisher’s parts work)
  • Compassiegerichte therapieën (CFT, ACT, IFS)
  • Zorgvuldige opbouw van autonomie in kleine stappen
  • Veilige co-regulatie met minstens één ander die echt nabij is

Tot slot
Aanpassing is soms een noodzakelijke tussenstap. Maar échte verbetering betekent dat iemand zich niet alleen anders gedraagt, maar zich ook anders voelt. Meer zichzelf. Meer in verbinding. Minder bang. Dáár begint herstel. Niet in hoe het eruitziet van buiten, maar in hoe het voelt van binnen.

En dus is het logisch – en geen zwakte – als 'gewoon iets voor jezelf doen' nog niet lukt. Je lichaam beschermt je. Het vraagt om veiligheid, niet om prestatie.
0 Opmerkingen

    Welkom

    Leuk dat je hier even rondneust in dit kleine hoekje op internet waar vrijwel niemand komt. Dit is een greep uit de honderden pagina's die ik in bewerking heb voor schrijfsels die ik een volgende fase van mijn leven hoop te publiceren. Een preview dus! Voel je vrij er op te reageren. Positief of negatief. Corrigerend, reflecterend of suggererend. Hier een overzicht.
    ​
    Voor artikelen over talent en psychologie, kijk op: ​www.talentassessment.nl/nieuws en op LinkedIn.

    Afbeelding

    Archieven

    Mei 2025
    April 2025
    Maart 2025
    Februari 2025
    Januari 2025
    November 2024
    Oktober 2024
    Mei 2024
    Maart 2024
    Februari 2024
    December 2023
    December 2022
    September 2022
    Juni 2022
    April 2016
    Juli 2015
    April 2015
    Maart 2015
    November 2004
    Augustus 2003
    Maart 1989
    Juni 1984

    Categorieën

    Alles Autisme Autonomie Big Five Borderline Chronisch Psychisch Lijden Diagnostiek Diagnostische Dwaling DSM V Empathie Evangelie Geloof Gevoeligheid Herkenning Hertraumatisering Informatie Voor Naasten Johnny Cash Langdurige Problematiek Levensfasen Liefdesverdriet Lijden Mentale Gezondheid Misdiagnose Muziek Onmogelijke Keuzes Persoonlijk Psychologie Psychopathologie Relationele Ontwrichting Songteksten Stress Therapeutische Klik Therapiematch Trauma Zelfreflectie

    RSS-feed

Wil je meer weten over mijn werk als psycholoog, schrijver of muzikant? Kijk dan op één van mijn websites.
Websites
www.goedegebuure.info
www.talentassessment.nl
​
www.jarsonsprincipe.nl
​
www.ademruimte.net
www.cashflow3.nl
​www.oudebank.studio
Andere links
Oertalent test - ontdek je talent in 90 seconden
Wat is een talentassessment?
Demorapport Talentassessment